<<< powrót do strony bloga

Cynk – właściwości, suplementacja cynkiem

1. Rola cynku w organizmie 2. Przyczyny niedoboru cynku 3. Objawy niedoboru cynku 4. Objawy nadmiaru cynku 5. Zalecane produkty z cynkiem 6. Jak suplementować cynk? 7. Zalecenia przy suplementacji cynku

Cynk jest jednym z mikroelementów niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania organizmu, który nie jest jednocześnie w stanie wyprodukować go ani magazynować. Dlatego tak istotne jest zadbanie o przyjmowanie właściwej ilości cynku w diecie, a w razie potrzeby – suplementowanie go, po konsultacji z lekarzem. Jakie są objawy niedoboru cynku i w jakich sytuacjach warto go suplementować?

ROLA CYNKU W ORGANIZMIE

Cynk gra istotną rolę w przemianie węglowodanów wielu białek i tłuszczów. Ma wpływ na naszą odporność, wydzielanie i magazynowanie insuliny przez trzustkę oraz przedłużenie czasu jej działania. Odpowiada również za proces mineralizacji kości, poprawia stan włosów, skóry i paznokci, wspomaga leczenie trądziku, przyspiesza gojenie się ran i jest antyoksydantem chroniącym przed szkodliwym działaniem wolnych rodników. Cynk dla mężczyzn jest istotny ze względu na proces spermatogenezy, czyli prawidłowej ilości i jakości plemników. U kobiet z kolei cynk reguluje cykl miesiączkowy i zalecany jest w okresie ciąży ze względu na jego istotną rolę w prawidłowym procesie podziału komórek u płodu. Jego brak zaburza produkcję immunoglobin i może spowodować osłabienie układu odpornościowego u noworodka. Zalecana dawka cynku u kobiet to 8 mg, a u mężczyzn 11 mg dziennie.

PRZYCZYNY NIEDOBORU CYNKU

Niedobór cynku może być spowodowany przede wszystkim źle zbilansowaną dietą lub trudnościami z jego wchłanianiem ze względu na choroby układu pokarmowego, jak celiakia, zapalenie jelit, długotrwała biegunka lub zapalenie trzustki. Na niedobór tego mikroelementu mogą cierpieć również osoby, które potrzebują go dużo więcej, jak sportowcy, kobiety w ciąży i w okresie karmienia piersią, małe dzieci, seniorzy, osoby zmagające się z chorobami nerek, z osłabioną odpornością, rozległymi oparzeniami skóry czy w trakcie rekonwalescencji po poważnych urazach. Niedobór cynku występuje często również przy infekcjach spowodowanych ludzkim wirusem niedoboru odporności (HIV) lub po dłuższym stosowaniu diety wegetariańskiej i wegańskiej.

OBJAWY NIEDOBORU CYNKU

Do najszybciej zauważalnych objawów niedoboru cynku należą:

- - - wypadające włosy,
    - białe plamki pojawiające się na paznokciach, które stają się kruche i łamliwe,
    - zmiany skórne, jak egzema, rozstępy, trądzik, suchość skóry czy łysienie,
    - biegunki (zwłaszcza u dzieci),
    - wzrost ciśnienia tętniczego,
    - podwyższony poziom cholesterolu,
    - problemy z gojeniem się ran,
    - zaburzenia koncentracji,
    - zaburzenia smaku i węchu,
    - brak apetytu i utrata wagi ciała,
    - niższa odporność i podatność na infekcje.

Inne, często spotykane objawy niedostatecznej ilości cynku w organizmie to:

- - - zahamowanie wzrostu i opóźnienie dojrzewania u dzieci i nastolatków,
    - zaburzenia psychiczne,
    - apatia i depresja,
    - obniżenie stężenia testosteronu u mężczyzn i problemy z płodnością,
    - zwiększenie tolerancji na glukozę prowadzące do cukrzycy,
    - wtórna niedoczynność tarczycy,
    - niedokrwistość,
    - problemy z widzeniem po zmierzchu, nazywane również „kurzą ślepotą”.

OBJAWY NADMIARU CYNKU

Również nadmierna ilość cynku w organizmie może stać się źródłem problemów zdrowotnych. Przedawkowanie cynku zdarza się rzadko, choć może być spowodowane zbyt długim przyjmowaniem suplementów zawierających ten składnik. Do klasycznych objawów nadmiaru cynku należą:

- - - bóle brzucha,
    - nudności i wymioty,
    - podrażnienie jelit,
    - bóle głowy,
    - osłabienie,
    - biegunka.

Zbyt wysoki poziom cynku może także powodować metaliczny smak w ustach, zawroty głowy, halucynacje i nadmierną potliwość. Dlatego tak istotne jest skonsultowanie się z lekarzem w przypadku przyjmowania suplementów z cynkiem.

ZALECANE PRODUKTY Z CYNKIEM

Odpowiednio zbilansowana dieta pozwoli nam przyjmować cynk we właściwej ilości i nie grozi przedawkowaniem tego mikroelementu. Za najlepsze źródło cynku uznawane są przede wszystkim produkty pochodzenia zwierzęcego, jak ostrygi, mięso, wątróbka, kraby, jaja czy sery żółte. Osoby pozostające na diecie wegetariańskiej lub wegańskiej muszą zadbać z kolei o odpowiednią ilość roślinnych źródeł cynku w swoich posiłkach, jak kasza gryczana, ryż, produkty pełnoziarniste, nasiona roślin strączkowych, orzechy oraz pestki dyni i słonecznika. Cynk w warzywach występuje również w dużej ilości w sałacie radicchio, sałacie endywia czy produktach kapustnych, jak brokuły, jarmuż i brukselka. Bogatym źródłem cynku są w diecie wegetariańskiej i wegańskiej także grzyby: kurki, pieczarki czy zyskujące ogromną popularność jako zamiennik mięsnych składników obiadu boczniaki.

JAK SUPLEMENTOWAĆ CYNK

W przypadku zauważenie niedoborów cynku w organizmie, warto przede wszystkim skonsultować się z lekarzem, który pomoże w dobraniu odpowiednich suplementów przywracających jego odpowiedni poziom. W sprzedaży dostępne są bez recepty preparaty zawierające ten mikroelement. Do najpopularniejszych z nich należą tabletki z cynkiem, które zawierają najczęściej także inne, korzystne dla naszego zdrowia składniki, jak witamina D, wapń oraz magnez. Popularnym rozwiązaniem dla osób zmagających się z trądzikiem i zmianami potrądzikowymi jest maść cynkowa, która pozwala skutecznie walczyć z problemami skórnymi.

ZALECENIA PRZY SUPLEMENTACJI CYNKU

Ze względu na proces wchłaniania cynku przez ludzki organizm, warto pamiętać o dodatkowych zaleceniach w trakcie intensywnej suplementacji tego składnika:

preparaty z cynkiem należy przyjmować 2 godziny przed lub po posiłku, ponieważ takie składniki jak produkty nabiałowe, błonnikowe czy bogate w kwas fitynowy jak strączki i otręby mogą zaburzać jego wchłanianie
nie należy jednocześnie przyjmować cynku i pić kawy oraz konieczne jest zrobienie co najmniej dwugodzinnej przerwy między przyjęciem cynku a preparatów żelaza
cynk nie jest polecany osobom cierpiącym na chorobę wrzodową lub dwunastnicy,
cynk może zmniejszyć wchłanianie wapnia, antybiotyków tetracyklinowych oraz diuretyków,
długotrwałe przyjmowanie cynku może powodować po pewnym czasie uzupełnienia miedzi w organizmie, ponieważ mikroelement ten zwiększa jej wydalanie.

Dlatego decydując się na przyjmowanie suplementów cynku w postaci tabletek do ssania czy łykania należy skonsultować się z lekarzem, który doradzi nam, na jak długo i w jakiej ilości należy włączyć dodatkowe preparaty.

Źródła:

Ball Stefan, Antyoksydanty w medycynie i zdrowiu człowieka, wyd. Medyk, 2001 r.
Abramek Krzysztof, Witaminy, minerały i suplementy, wyd. Złote Myśli, 2008 r.
Griffith Winter H., Wielki leksykon witamin, ziół, składników mineralnych i suplementów, wyd. Amber, 2002 r.
red. Gawęcki Jan, Mossor-Pietraszewska Teresa, Kompendium wiedzy o żywności, żywieniu i zdrowiu, Wydawnictwo Naukowe PWN, 2001 r.